Het referendum als democratisch instrument

Op de agenda van de gemeenteraad Almere van 5 juni staat een agendavoorstel van de fracties van D66, PVV en Forum voor Democratie. Het voorstel gaat over het referendum, wat een stemming is onder inwoners over een (voor) genomen overheidsbesluit of politieke kwestie.   

Referendumverordening 
Volgens de fracties heeft Nederland een rijke historie van lokale referenda en ongeveer 1 op de 3 gemeenten heeft daarom ook een referendumverordening. In 2024 zijn er nog lokale referenda georganiseerd. 

Onder meer was dat in Amsterdam over gemeentelijke groenplannen, in Haarlem over parkeervisies en in Alkmaar over het wel of niet invoeren van een vuurwerkverbod.  Daarentegen heeft Almere geen referendumverordening. 

Democratisch instrument 
Aangezien dat in Almere ontbreekt, is er dus ook geen mogelijkheid om een referendum te organiseren. Het referendum kan als democratisch instrument bijdragen aan een actieve en goed functionerende democratie, sterkere maatschappelijke betrokkenheid van inwoners en betere besluitvorming. 

In de Gemeentewet is de bevoegdheid vastgelegd voor gemeenten om de spelregels vast te leggen in een referendumverordening. Hierin hebben gemeenten veel vrijheid om zelf keuzes te maken, bijvoorbeeld over welke onderwerpen in aanmerking komen, het aantal benodigde handtekeningen en de stemmethode. 

Beleidsvrijheid 
Middels de beleidsvrijheid komen er ook uitdagingen mee, zoals de keuzes die verstandig zijn om te maken en de toegevoegde waarde van een referendum. De 3 fracties vinden het referendum als democratisch instrument van toegevoegde waarde.  

Daarom willen de fracties met de gemeenteraad de voor- en nadelen, de verschillende keuzemogelijkheden en best practices bespreken en verkennen. Daarvoor zijn 3 experts uitgenodigd en kan de raad vragen stellen om mogelijk te komen tot een referendumverordening.  

(Bron: Gemeenteraad Almere)