Uitvoering Almeerse jeugdhulp : investeren in eigen omgeving

Foto: gemeente almere

Almere zet stappen om het jeugdhulpstelsel in de stad eenvoudiger en effectiever te organiseren. Daarvoor investeert zij in gezinsgerichte oplossingen in de eigen omgeving van jeugdigen en hun ouders. Dit helpt enerzijds om problemen te voorkomen of vroegtijdig aan te pakken. En anderzijds om tot betere alternatieven te komen voor jeugdigen die nu nog zijn aangewezen op zware jeugdhulp, al dan niet met verblijf in een instelling. De gewenste veranderingen zijn complex en omvangrijk en vragen een langdurige gezamenlijke inspanning van gemeente, verwijzers en aanbieders. Dit blijkt uit de vierde kwartaalrapportage uitvoering jeugdhulp die het college van B en W naar de gemeenteraad heeft gestuurd.

Inzetten op laagdrempelige hulp dicht bij huis blijkt te lonen. Zo zijn er in alle gezondheidscentra en een aantal vrijgevestigde huisartspraktijken praktijkondersteuners actief. Zij kunnen steeds meer hulpvragen van jeugdigen op het gebied van geestelijke gezondheidszorg oplossen. Hierdoor daalt het aantal verwijzingen naar specialistische hulp.

Op het speciaal (basis)onderwijs komen minder leerlingen thuis te zitten, omdat zij met hulp op school onderwijs kunnen volgen. Bovendien zijn er op de vijf scholen met een zogeheten onderwijs-jeugdhulparrangement minder leerlingen met een individuele vorm van hulp: 3% in het derde kwartaal van 2017 tegenover 18% aan het begin van dit jaar (waar het halverwege 2015 nog 24% was). Financieel vertaalt dit zich in zo’n 1,6 miljoen euro minder uitgaven aan specialistische jeugdhulp.

Humanitas zet getrainde vrijwilligers in om Almeerse jeugdigen en gezinnen te begeleiden bij bijvoorbeeld psychische klachten of complexe echtscheidingssituaties. De reacties van deelnemers zijn positief en het merendeel heeft na afloop geen professionele hulpverlening meer nodig.

De jeugdgezondheidszorg biedt zowel preventieve hulp aan alle jeugdigen als programma’s gericht op meer kwetsbare gezinnen. Ook zijn zij betrokken bij jeugdigen die vanuit verblijf in een instelling werken aan terugkeer naar huis.

Anders kijken naar geestelijke gezondheidszorg

De wachttijden binnen de geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen blijven een punt van aandacht. Almere zoekt de oplossing echter niet in meer menskracht en meer geld. Meer dan dat gaat het om een andere kijk op de behandeling van jeugdigen. Een druk kind dat mogelijk ADHD heeft, krijgt nu al snel te maken met wachttijden voor een officiële diagnose. De richtlijnen voor ADHD-behandeling verschillen echter niet veel van die voor een ‘gewoon’ druk en impulsief kind. Met goede begeleiding is er direct ondersteuning mogelijk voor het kind, de ouders en de school.

Anders kijken naar verblijf in een instelling
Complexe problemen in gezinnen leiden nu nog te vaak tot opvang van jeugdigen in een instelling. Er zijn verbetertrajecten bij instellingen gaande om meer kritisch te kijken naar de hulpvraag van gezinnen en naar de bewezen meest effectieve behandeling voor die vraag. Daarnaast investeert Almere in alternatieve hulpvormen in de eigen omgeving. Bijvoorbeeld door hulp in de thuissituatie aan te bieden, maar ook door meer pleeggezinnen te werven. Deze veelomvattende opgave blijft de komende jaren veel aandacht vragen.

Te korte landingsbaan
De gemeenteraad vroeg het college eind vorig jaar om periodieke informatie om de ontwikkelingen in de Almeerse jeugdhulp te kunnen volgen. De aanleiding was een dreigend financieel tekort. Actuele, helpt om te bepalen in hoeverre de uitvoering van de jeugdhulp op de goede weg is.

De verwachte uitgaven over 2017 wijken nog maar weinig af van de bedragen in de begroting voor komend jaar. Net als het merendeel van de Nederlandse gemeenten is Almere echter van mening dat de ‘landingsbaan’ te kort is om het oude rijkstelsel succesvol over te laten gaan in iets nieuws. Veel inhoudelijke verbeteringen staan nog in de kinderschoenen. Het blijft een fragiel evenwicht om tekorten tegen te gaan zonder wachttijden te laten oplopen of de kwaliteit van hulp te verminderen.